TEMA: 11 PÁX: 233

1)

En Chile prodúcense numerosos terremotos e tsunamis debido á súa localización, pois encóntrase nunha zona onde actualmente hai movementos oroxénicos.

Estes movementos débense ao empurre da placa Sudamericana cara ao oeste e á subdución da placa de Nazca.

O choque destas dúas placas tivo como consecuencia a formación das fosas de Perú e Chile, e a elevación da cordilleira andina.

2)

As zonas onde se producen terremotos coinciden coas zonas volcánicas porque son os puntos da Terra onde se encontran os límites entra placas litosféricas.

TEMA: 11 PÁX: 231

1)

Tanto a placa Norteamericana como a do Pacífico desprázanse en dirección noroeste.

2)

A pesar de que a dirección do desprazamento das placas implicadas na falla de San Andrés é practicamente a mesma, prodúcense movementos sísmicos como consecuencia das diferentes velocidades en que se desprazan estas placas.

Este feito, fai parecer que a placa Norteamericana se mova cara ao sueste.

3)

California é un lugar idóneo para estudar os terremotos porque é onde se encontra a falla de San Andrés e, polo tanto, onde son especialmente frecuentes estes fenómenos.

Os terremotos en California rexístranse a unha profundidade máxima de 25 km.


4)

Se comparamos os terremotos das zonas de subdución cos orixinados nas fallas de transformación poderemos apreciar que os hipocentros se localizan en profundidades moi diferentes. Mentres que nos primeiros poden chegar a alcanzar os 700 km de profundidade, os segundos alcanzan unha profundidade máxima de 25 km.

5)

Por exemplo:

- Falla de transformación  entre a placa India e a placa Euroasiática: a india desprázase cara ao noroeste e a Euroasiática cara ao suroeste.
- Falla de transformación no Atlántico que separa a placa Norteamericana da Sudamericana: a placa Norteamericana desprázase cara ao oeste e a Sudamericana cara ao leste.
- Falla entre a placa do Caribe e a de Sudamerica: a placa do Caribe desprázase cara ao leste e a Sudamericana cara ao oeste.

6)

No mapa podemos localizar a falla de San Andrés que conecta unha zona de dorsal cunha zona de subdución.

TEMA: 11 PÁX: 229

1)

A presenza de fósiles mariños nas montañas situadas no centro dos continentes explícase polo proceso de formación destas cordilleiras.

No caso da formación do Himalaia, por exemplo, o desprazamento da placa India fixo que a litosfera oceánica fose diminuíndo de tamaño, acumulando os sedimentos mariños na zona de subdución.

Finalmente, cando se condumiu totalmente a litosfera oceánica e a litosfera continental colisionou coa placa Euroasiática, os sedimentos da conca mariña pregáronse, remontaron a placa continental e formaron a cordilleira, por este motivo, podemos encontrar fósiles mariños na cordilleira.

2)

Os oróxenos térmicos e os de colisión son diferentes porque as placas litosfericas implicadas na súa formación non son as mesmas.

Mentres que os osíxenos térmicos se producen pola subducción dunha placa oceánica baixo unha continental formando cordilleiras montañosas paralelas ás fosas oceánicas; os oróxenos de colisión prodúcense pola colisión entre dúas placas continentais, ambas coa mesma densidade, formando cordilleiras situadas no interior dos continentes.

Os oróxenos térmicos caracterízanse pola súa actividade volcánica e os de colisión por unha intensa actividade sísmica.

3)

As cordilleiras alpinas teñen máis relevo que as caledónicas porque comezaron a elevarse hai 65 millóns de anos e continúan, actualmente, ascendendo.


En cambio, as cordilleiras caledónicas formáronse hai 330 millóns de anos e foron erosionadas ata se converter en cadeas de outeiros suaves e redondeados.





4)

Na formación das cordilleiras Béticas interviñeron a placa Africana e a placa Euroasiática.

As placas desprazáronse de tal xeito que a placa Africana fixo que se producira o pregamento dos sedimentos depositados no mar de Tetis.

TEMA: 11 PÁX: 227

1)

Os movementos converxentes son os que se producen entre placas tectónicas que colisionaron entre si. Como consecuencia destes movementos destrúese a placa litosférica e, por este motivo, tamén son denominados límites destructivos.

Cando a converxencia se produce entre dúas placas oceánicas fórmanse arcos illas, constituídos por unha cadea de illas volcánicas dispostas en forma de arco de circunferencia que se orixinan apartir do magma procedente da fusión parcial da placa que se afunde e de parte da placa pasiva. Nestas zonas, tamén son frecuentes os terremotos.

Cando a converxencia se produce entre unha placa oceánica e outra continental fórmanse marxes continentais activas, caracterizadas por unha fosa oceñanica paralela á costa e actividade volcánica e sísmica.

Cando a converxencia se produce entre dúas placas continentais prodúcese unha colisión continental que forma cordilleiras montañosas. Estas zonas caracterízanse pola súa actividade sísmica, pero en cambio, non presentan actividade volcánica.

2)

Nas zonas de subdución hai terremotos debido ás friccións e tensións que sofre a plada descendente, pois fractúrase e defórmase ao penetrar no manto.

En xeoloxía a zona Benioff é unha zona sísmica de borde de placa que se estende xunto a  un dos lados dunha fosa oceánica.

O planto de fricción entre as dúas placas que converxen chámase plano de Benioff, e é nel onde se concentran os focos ou hipocentros dos terremotos.

3)

Nun arco illa, as illas volcánicas encóntranse na parte cóncava, mentres que a fosa oceánica se encontra na parte convexa.

4)

A situación das fosas oceánicas, paralela á costa ou en medio do océano, depende das placas implicadas nos límites converxentes:

- Se temos unha converxencia entre dúas placas oceánicas, a fosa oceánica encontrase no medio do océano.
- Se temos unha converxencia entre unha placa oceánica e outra continental, a fosa oceánica será paralela a costa.

TEMA:11 PÁX: 225

1)

As dorsais oceánicas alcanzan unha altura duns 1500 a 2000 metros, comparable aos Atlas en África, e polo tanto, non chegan a ser tan altas como as grandes cordilleiras dos Andes en América do Sur ou o Himalaia an Asia.


2)

Non podemos afirmar que todas as dorsais oceánicas son submariñas, posto que algunhas teñen crestas que sobresaen por encima do mar e forman illas volcánicas no centro do océano, como por exemplo, as illas de Ascensión, Santa Helena ou Islandia.

3)

O suco situado na parte central da dorsal oceánica denomínase rift-valley.

4)

Para que se forme un domo térmico nun punto concreto dun continente debe aparecer un punto quente, é dicir, a presenza dunha pluma do manto que, neste caso, produce a elevación da litosfera.

O domo que abriu o mar Vermello, o golfo de Adén e o Rift-Valley africano formouse na depresión de Afar, en Etiopía.

5)

O mar Vermello é estreito e alongado porue é un mar xurdido da inundación por auga do océano dunha zona de afundimento dun rift coa correspondente separación das placas. Neste caso, o mar Vermello, separa África da península Arábiga.



6)

En primeiro lugar, debemos saber que a distancia entre as costas africanas e o golfo de Biafra e o cabo de San Roque en Brasil, é dusn 6300 quilómetros,

Entón podemos deducir que o océano Atlántico se ampliou 35 mm cada ano:

6300 km / 180*106 anos = 0,000035 km/ano = 35 mm/ano.

TEMA: 11 PÁX: 223

1)

Os puntos quentes son zonas de grande actividade volcánica, situadas no interior das placas. Maniféstanse como volcáns illados, volcáns alineados ou volcáns fisurais, tanto na litosfera continental como na oceánica.

Nestes lugares da Terra ascende o magma moi quente, en forma de penachos ou plumas, desde as zonas profundas do manto. A lava que emiten estes volcáns é moi fluída e quente.

2)

O magma fórmase no manto profundo debido á calor emitida polo núcleo. As elevadas temperaturas nesta zona fan que o material rochoso do manto se funda.

3)

O movemento de convección no manto terrestre prodúcese cando o material rochoso do manto, ao quentarse no seu límite inferior pola calor emitida polo núcleo externo, perde densidade e ascende cara á superficie. Polo contrario, o material que está en superficie, ao ser máis frío e denso, descende polo seu propio peso.

Como consecuencia deste movemento de convección e da transferencia de calor no interior da Terra, prodúcense os fenómenos xeolóxicos e xeodinámicos da superficie terrestre, como por exemplo, o movemento das placas litosféricas, o vulcanismo, os terremotos, a formación de cadeas montañosas, etc.

4)

O movemento das placas débese principalmente a dúas causas: a gravidade e o movemento convectivo do manto.

5)

As placas introducidas no manto fan que se separen as placas nas dorsais e o magma encha os ocos producidos. Este proceso, que se dá en todas as zonas de subdución do planeta, produce o movemento dos continentes.

6)

Se deixara de ascender o material quente do manto, deixarían de producirse os fenómenos xeolóxicos e xeodinámicos que suceden na superficie terrestre.

A ascensión de material quente do manto xera puntos quentes do planeta, coa formación de zonas de gran actividade volcánica. Ademais, tamén é a responsable da formación das dorsais oceánicas, directamente relacionadas co movemento das placas litosféricas e polo tanto, do movemento dos continentes, a formación de cadeas montañosas ...

TEMA: 11 PÁX: 221

1)

Nos límites de placas diverxentes créase a litosfera, nos límites converxentes destrúese e nos límites neutros nin se crea nin se destrúe.

Os límites diverxentes son zonas onde se separan dúas placas e o magma ascende do manto polos rifts.

Os límites converxentes son zonas onde dúas placas se aproximan. Unha placa oceánica introdúcese ou subduce por debaixo da outra que pode ser continental ou oceánica.

Os límites neutros son zonas onde as placas se deslizan lateralmente.

2)

Nos límites converxentes de placas, as dúas placas aproxímanse. Unha placa oceánica introdúcese ou subduce por debaixo da outra, continental ou oceánica, destruíndo a litosfera oceánica. Dependendo do tipo de placas implicadas pódense dar tres situacións diferentes:

- Arco illa: unha placa oceánica subduce baixo a outra placa tamén oceánica. Fórmanse illas volcánicas dispostas en forma de arco e limitadas por unha fosa oceánica.
- Marxe continental: unha placa oceánica subduce baixo unha continental, orixinando cadeas montañosas paralelas a fosa oceánica.
- Cadea montañosa: dúas placas continentais topan, ningunha subduce e fórmanse cordilleiras montañosas.

3)

As zonas máis activas da Terra encóntranse nos límites de placas, onde se concentra a actividade sísmica e volcánica.
No caso concreto de Europa hai máis volcáns e terremotos no Sur debido á súa proximidade ao límite entre as placas euroasiática e africana.

4)

A falla de San Andrés é unha falla de transformación que se encontra ao oeste dos Estados Unidos e cosntitúe o límite entre a placa Pacífica e unha parte da placa Norteamericana.

TEMA: 11 PÁX: 219

1)

Na súa tese orixinal Wegener propuxo que os continentes se desprazaban sobre outra capa máis densa da Terra que conformaba os fondos oceánicos e que se prolongaba baixo eles da mesma forma en que un despraza unha alfombra sobre o piso dunha habitación.
Porén, a enorme forza de fricción implicada, motivou o rexeitamento da explicación de Wegener e a posta en suspenso, como hipótese interesante peor non probada de forma científica, da idea do desprazamento continental.


2)

A teoría da expansión do fondo oceánico propón que os fondos oceánicos se forman nas dorsais oceánicas a partir do magma procedente do manto.
Este novo solo oceánico empurra o xa existente e, como consecuencia, os fondos oceánicos vanse expandindo e destrúense nas fosas oceánicas, nalgúns bordes continentais.

TEMA: 11 PÁX: 217

1)

A parte do seu espesor, o que diferencia a codia continental e a oceánica son os materiais que as compoñen e a súa antigüidade.

A codia continental está formada por rochas da familia dos granitos e por rochas metamórficas e sedimentarias. Pode ter máis de 4000 millóns de anos aínda que se estea xerando continuamente.

A codia oceánica, en cambio, está constituída principalmente por basalto. A diferenza da codia continental, a oceánica aparte de estarse xerando continuamente tamén se destrúe, polo cal a máis antiga ten soamente 180 millóns de anos.

2)

A litosfera é unha unidade estructural, duns 100 km de espesor, formada pola codia e a rexión superior do manto. É a capa máis superfcial da estructura interna da Terra segundo o modelo baseado no seu comportamento dinámico.

3)

O manto terrestre é unha capa sólida e rochosa que chega ata os 2900 km de profundidade. A súa temperatura aumenta coa profundidade chegando aos 3770 ºC.

O manto diferenciase da codia e do núcleo principalmente, pola súa composición química. Está formado por elementos como o ferro, o magnesio e o silicio, que forman unha rocha característica, a a peridotita.

4)

A calor interna da Terra produce no núcleo externo un movemento convectivo das masas de ferro que transmite a calor cara ao manto profundo e este, á súa vez, cara á superficie. Este fenómeno ten como consecuencia:

- Os procesos xeolóxicos que ocorren na superficie terrestre (volcáns, terremotos...)
- O campo magnético terrestre.

Se se arrefriara o interior da Terra, desaparecerían estes procesos xeolóxicos  e o campo magnético, deixando a Terra exposta aos ventos solares.

5)

O campo magnético terrestre orixínase no núcleo externo debido ao movemento das masas de ferro que se encontran nel.

Este campo magnético xera un espazo denominado magnetosfera que actúa como pantalla protectora fronte aos ventos solares. Se non existira a magnetosfera os ventos solares arrastrarían os gases da atmosfera.

6)

Nos polos magnéticos entran partículas cargadas do vento solar, que ao chocar cos átomos e moléculas da atmosfera orixinan as auroras.

TEMA: 10 PÁX: 209

1)

A extinción masiva que afectou a máis cantidade de especies foi a do final do Pérmico. Produciuse hai uns 250 millóns de anos e desapareceron preto do 90% das especies existentes.

2)

A particularidade da extinción actual, a sexta extinción masiva, é que é consecuencia do cambio climático e a destrución da biosfera provocados, os dous, pola actividade humana.

TEMA: 10 PÁX: 207

1)

A principio do Cenozoico (65 millóns de anos), como consecuencia do impacto do meteorito, a temperatura descendera considerablemente, pero no Eoceno elevouse (53-58 millóns de anos). Durante o Cuaternario, e segundo estudos actuais, sábese que se foron producindo oscilacións de climas cálidos e fríos, a última delas hai pouco máis de 10000 anos.

2)

Durante o Cenozoico, os continentes continuaron desprazándose ata a súa posición actual. Hai 20 millóns de anos, comezou a abrirse o mar Vermello e a romperse o continente africano polo val do Rift.

3)

Ata o Terciario non se diversifican os mamíferos porque durante o Mesozoico predominaban os réptiles restrinxindo os seus posibles habitats.

4)

O primeiro representante do xénero Homo, o Homo habilis, apareceu hai un 2,5 millóns de anos.
Actualamente hai máis de 16 especies do xénero Homo, aínda que algunhas delas non están plenamente aceptadas pola comunidade científica. Por exemplo; H.habilis, H.ergaster...

TEMA: 10 PÁX: 205

1)

O Mesozoico comezou hai uns 250 millóns de anos e finalizou hai 66 millóns de anos, así que durou uns 184 millóns de anos.

O Paleozoico durou uns 100 millóns de anos máis que o Mesozoico. Xa que 291-184= 107 Ma.

2)

Mesozoico:                                                                   
 









Paleozoico:

                                   







3)

Os fósiles característicos desta era eran os dos grandes réptiles. Entre os invertebrados destacaron os moluscos ammonites e belemnites.

4)

No mesozoico proliferaron os grandes bosques de coniferas similares aos actuais piñeiros, cipreses e secuoias.



No Cretáceo apareceron as anxiospermas (plantas con sementes protexidas), semellantes a carballos, nogueiras e álamos.


                                                 

TEMA: 10 PÁX: 203

1)

O Paleozoico comezou hai 541 millóns de anos e terminou aproximadamente hai 250 millóns de anos; así que durou uns 291 millóns de anos.

2)

No Paleozoico non existían os continentes actuais. Existían:

No Paleozoico:
- O Gondwana; que comprendía os actuais Sudamérica, África, Arabia, India, a Antártida e Australia. As outras masas continentais, máis pequenas eran Laurentia, Siberia e Báltica.

No Devónico:
- Euroamérica ao Norte e ao unirse con Laurentia formou o que e hoxe Norteamérica.
- Báltica: o que é hoxe en día Escandinavia.

3)

A era Paleozoica ou era Primaria, xeoloxicamente, iniciase pouco despois da desintegración do supercontinente Rodinia e acaba coa formación do supercontinente Panxea, e polo tanto, coa existencia dun único océano, denominado Panthalassa.

4)

Os fósiles característicos do Paleozoico son animais invertebradoscon cunchas como os foraminíferos, os braquiópodos, os moluscos e os trilobites.

TEMA: 10 PÁX: 201

1)

O precámbrico durou uns 4030 millóns de anos.
Comprende os eóns Arcaico e Proterozoico.

2)

Os fósiles e organismos que viviron no Precámbrico son moi escasos porque case todos os organismos eran de corpo mol e porque as rochas deste periodo foron metamorfizadas, destruíndose os posibles restos de organismos.

3)

A diferenza principal entre a atmosfera do Precámbrico e a actual é que a primeira era reductora e a segunda é oxidante desde hai 1800 Ma.

Ese cambio químico causouno o aumento da concentración de osíxeno.

As consecuencias foron que causou a extinción de moitas especies pero tamén a aparición doutras que necesitaban o osíxeno para vivir.

4)

As algas mariñas, as bacterias, protozoos, cnidarios e anélidos.

5)

A causa do enorme descenso da temperatura foi que o osíxceno producido na fotosíntese bacteriana destruíu o metano responsable do efecto invernadoiro. Sen este gas, o planeta entrou nun período glacial e o xeo chegou ata os oceanos ecuatoriais.

6) 

A aparición do osíxeno atmosférico propiciou a formación de ozono, que se acumulou e formou a capa de ozono, unha capa protectora que permitiu a vida fóra da auga.

TEMA: 10 PÁX: 199

1)

Unha columna esrtratigráfica é unha representación utilizada en xeoloxía para describir a situación vertical de unidades de rocha nunha área específica.


A correlación estratigráfica serve para establecer a correspondencia entre partes xeograficamente separadas dunha unidade xeolóxica.


2) 

O estudo das series estratigraficas, así como dos fósiles que conteñen, permite determinar os procesos que os xeraron e a orde na que se produdciron, o que posibilita saber o que ocorreu naquela rexión hai millóns de anos.

3)

Ao estudar unha serie sedimentaria e aplicar os principios fundamentais da estratigrafia pódense identificar os procesos xeolóxicos que tiveron lugar e deducir a súa historia xeolóxica.

A histiria xeolóxica axúdanos a entender como se moven os continentes, se producen os terremotos ou a mitigar os riscos naturais e é fundamental na explotación e xestión de recursos naturais como a auga, o petroleo e outros xacementos minerais tan importantes para a sociedade.

4)

Os mapas xeolóxicos empréganse para o estudo xeolóxico dunha zona e como base nos proxectos de exploración e producción de xacementos minerais, rochas, petróleo, gas e outros recursos naturais.

Os cortes xeolóxicos serven para observar as estructuras xeolóxicas e a relación entre distintas unidades estratigráficas.

TEMA: 10 PÁX: 197

1) 

Os estratos máis modernos están sobre os máis antigos porque se non hai deformación estes seguen o principio de superposición, que ocorre pola existencia da gravidade.

Por exemplo:
Se primeiro tiramos sal no solo e logo area é normal que a area estea encima do sal. Polo tanto unha capa de sedimento que se deposite antes será máis antiga que o que se deposite despois.

2) 

O actualismo postula que ao longo da historia da Terra non houbo ningún cataclismo senón que os fenómenos xeolóxicos foron uniformes no tempo.

Polo tanto, este principio podese empregar para reconstruír a historia xeolóxica dunha rexión no sentido, por exemplo, que se é unha rocha sedimentaria antiga encontramos un coral fósil podemos aplicar este principio e pensar que ese organismo vivía en medios sedimentarios semellantes aos actuais. Desta forma podemos reconstruír as características dun medio sedimentario antigo.

3) 

Se nunha rexión continental hai fósiles de animais mariños podemos afirmar que aquela rexión continental no pasado formou parte do fondo oceánico.

4) 

Non hai fósiles en rochas magmáticas e metamórficas porque estas se forman por un proceso de altas temperaturas e presións que destruiría todo resto fósil.

5)

As partes moles do animal son destruídas polos axentes biolóxicos externos e os descompoñedores.

6) 

Para encontrar fósiles debe ter lugar unha erosión para que os estratos que conteñen os fósiles afloren  á superficie do terreo.

TEMA: 10 PÁX: 195

1) 

Utilízase o millón de anos xa que neste tempo poden suceder cambios significativos na superficie terrestre que permitan ser recoñecidos polos xeólogos. E ademais os anos son períodos de tempo moi curtos por iso se usan os millóns.

2) 

Os eóns son períodos de tempo cos que se mide a historia da Terra dende a súa creación ata a actualidade.

A historia da Terra dividiuse en 4 eóns:

- Eón Hádico: comeza coa formación da Terra e termina hai 3800 millóns de anos, idade das rochas máis antigas.

- Eón Arcaico ou Arqueozoico: hai 3800 - 2500 millóns de anos. Caracterízase pola ausencia de organismos vivos complexos.

- Eón Proterozoico: hai 2500 - 541 millóns de anos.

- Eón Fanerozoico: Comeza hai 541 millóns de anos e chega ata a actualidade. É o mellor coñecido.
Está dividido nas tres eras xeolóxicas coñecidas como Paleozoico, Mesozoico e Cenozoico.

3) 

A cronoloxía absoluta consiste en determinar a idade precisa dunha rocha, fósil, etc. Mentres que a cronoloxía relativa consiste en determinar a idade con respecto a outra rocha ou fósil.

4) 

Pódense usar os isótopos radioactivos para calcular a idade das rochas porque se coñece con precisión a velocidade á que se desintegran.
O método baséase nas proporcións dun isótopo pai e dun ou máis descendentes dos que se coñece a súa semivida ou período de semidesintegración, contidos na mostra que se vai estudar.

TEMA: 10 PÁX: 193

1) 

Unha nebulosa é unha masa de materia cósmica celeste, difusa e luminosa, que ten aspecto de nube.

A vía láctea é unha galaxia en forma de espiral que contén aproximadamente 200 millóns de estrelas do Universo e donde se sitúa o sistema solar.

2)

Os planetesimais son fragmentos sólidos do tamaño de grans de area, que chocaron e se uniron formando corpos máis grandes.

Porque os planetesimais chocaron entre si durante moitos millóns de anos e orixinaron corpos de maior tamaño como son os asteroides, satelites ou planetas rochosos.

3) 

O papel que desempregou a gravidade na formación da Terra e dos outros planetas do sistema Solar foi a de acumular materia e establecer sistemas estables cos planetas.
A gravitación mantén a integridade da Terra e as órbitas dos planetas arredor do Sol. A atracción gravitacional mutua de diferentes partes do Sol comprime os materiais no seu centro, ata alcanzar densidades e temperaturas moi elevadas que fan posible as reaccións nucleares que ocorren alí. Tales reaccións xeran as emisións de enerxía solar, sen as cales a vida non existiría na Terra.

4) 

O núcleo terrestre contén ferro porque é un elemento denso que se fundiu na xénese da Terra.
As capas superficiais están formadas por rochas menos densas que flotaron fundidas na Terra primitiva.


5) 

No século XII pensábase que a Terra tiña entre 4000 e 6000 anos, xa que se baseaban na descrición bíblica da creación.
Os primeiros cálculos científicos da Terra realizáronse no século XIX. Con anterioridade, Buffon (1774) calculou a idade da Terra en 180000 anos. Antes non se tiñan medios para calcular a súa idade con precisión.